De meeste borstkankers ontstaan onder invloed van hormonen, wat betekent dat het primaire menselijke oestrogeen, oestradiol genaamd, een belangrijke rol speelt bij de ontwikkeling en voortschrijding van borstkanker. Dat is een van de redenen dat het eten van soja zo goed lijkt te beschermen tegen borstkanker, omdat fyto-oestrogenen in soja, zoals genisteïne, als oestrogeen-blokkers werken; ze blokkeren dat oestrogenen, zoals oestradiol, zich binden aan borstkankercellen.
Maar wacht 'ns even, de meeste borstkankers ontstaan na de menopauze, wanneer de eierstokken zijn gestopt oestrogeen aan te maken. Waarom zou je oestrogeenblokkers eten als er geen oestrogeen te blokkeren valt?
Het blijkt dat borstkankertumoren hun eigen oestrogeen aanmaken vanuit het niets, om hun eigen groei te bevorderen. Oestrogenen kunnen in borstkankertumoren ontstaan op meerdere manieren. De borstkanker heeft cholesterol nodig, en met hulp van het aromatase-enzym of twee hydroxysteroïde-dehydrogenase-enzymen, wordt zijn eigen oestrogeen aangemaakt.
Er zijn dus twee manieren om borstkanker te stoppen. De eerste is het gebruik van anti-oestrogenen, oestrogeen-blokkers, zoals de fyto-oestrogenen in soja, of het anti-oestrogene middel tamoxifen. Er bestaat echter een andere manier om oestradiol blokkeren, namelijk om met behulp van anti-enzymen te voorkomen dat de borstkanker al die oestrogenen überhaupt aanmaakt.
En inderdaad, er zijn momenteel allerlei anti-aromatase-middelen in omloop. Het remmen van de aanmaak van oestrogeen is zelfs effectiever gebleken dan te proberen de effecten van oestrogeen te blokkeren, wat erop wijst dat het remmen van de oestrogeen-synthese klinisch gezien van groot belang is bij de behandeling van oestrogeen-gerelateerde borstkanker.
Het blijkt dat de fyto-oestrogenen in soja allebei kunnen doen. Bij ovariumcellen van vrouwen die in-vitro-fertilisatie krijgen, bleek dat fyto-oestrogenen uit soja leidden tot een vermindering van het tot uitdrukking komen van het aromatase-enzym.
Hoe zit dat dan bij borstkankercellen? Ook bij borstkankercellen. Niet alleen de aromatase-activiteit wordt onderdrukt, de andere enzymen die oestrogeen aanmaken ook.
Maar dat was in een petrischaaltje. Onderdrukt soja ook de aanmaak van oestrogenen bij mensen? Nou, het oestrogeen-gehalte in het bloed lijkt aanzienlijk lager bij Japanse vrouwen dan bij Amerikaanse blanke vrouwen, en in Japan eten ze per persoon wel de meeste soja, maar je weet niet of het aan de soja ligt totdat je de proef op de som neemt.
Japanse vrouwen werden ingedeeld in een groep die extra sojamelk kreeg en een groep die dat niet kreeg, gedurende een paar maanden. Het oestrogeen-gehalte leek te dalen met ongeveer een kwart bij de groep die extra sojamelk kreeg. Opvallend was dat hetzelfde experiment, uitgevoerd onder mannen, tot vergelijkbare resultaten leidde: een significante daling in het gehalte aan vrouwelijke hormonen, en geen verandering in de testosteronspiegels.
Deze resultaten gelden echter voor Japanse mannen en vrouwen die sowieso al soja aten; dus het was eigenlijk een onderzoek over een hogere dan wel lagere sojaconsumptie. Wat gebeurt er als je sojamelk geeft aan vrouwen in Texas?
Het oestrogeen-gehalte in het bloed werd met de helft verminderd. Aangezien een verhoogd oestrogeen-gehalte een aanwijzing kan zijn voor een hoger risico op borstkanker, zou de werkzaamheid van soja ter verlaging van het oestrogeen-gehalte een verklaring kunnen zijn waarom bij Chinese en Japanse vrouwen zoveel minder borstkanker voorkomt.
Maar wat echt opmerkelijk was, is dat het oestrogeen-gehalte zo'n maand of twee laag bleef, zelfs nadat ze gestopt waren met het drinken van sojamelk. Dit wijst erop dat je niet elke dag soja hoeft te nemen om het beschermende effect tegen kanker te verkrijgen.