Vitamine D-supplementen innemen om vallen bij ouderen te voorkomen?
We weten al meer dan 400 jaar dat spierzwakte een veel voorkomend symptoom is van een tekort aan vitamine D.
Botten zijn niet de enige organen die reageren op vitamine D; spieren doen dat ook.
Maar als we ouder worden, verliezen onze spieren receptoren voor vitamine D, wat misschien verklaart waarom we spierkracht verliezen als we ouder worden.
En inderdaad, de vitamine D-status lijkt een voorspeller van de afname van de fysieke prestaties naarmate we ouder worden, waarbij een lager vitamine D-gehalte gelinkt is aan slechtere prestatie.
Maar misschien is het niet de vitamine D die de zwakte veroorzaakte, misschien is het wel de zwakte die de lagere vitamine D veroorzaakte.
Vitamine D is de zonnevitamine; en als je dus te zwak bent om buiten rond te lopen, zou dat een verklaring kunnen zijn voor de lagere vitamine D.
Om te zien of er sprake is van oorzaak en gevolg moet je het testen.
Er is al zo'n dozijn aan gerandomiseerde gecontroleerde studies: vitamine D-supplementen versus suikerpillen.
Uit alle studies samen blijkt dat oudere mannen en vrouwen inderdaad met vitamine D aanzienlijk beter beschermd zijn tegen vallen, vooral bij degenen die beginnen met een relatief laag gehalte, wat de conservatieve USPSTF ertoe bracht, de taskforce voor preventie in de VS, het officiële orgaan dat preventierichtsnoeren opstelt, en de Amerikaanse vereniging voor geriatrie, vitamine D-suppletie aan te bevelen voor degenen met een hoog risico op valpartijen.
Echter, we weten niet precies hoe het werkt.
Gerandomiseerde, gecontroleerde studies hebben aangetoond dat vitamine D de algehele spierkracht verbetert, vooral in de dijbeenspieren, die van belang zijn om vallen te voorkomen, alhoewel van vitamine D-supplementen ook is aangetoond dat ze het evenwicht verbeteren.
Er kan dus ook sprake zijn van een neurologisch effect, of zelfs een cognitief effect.
We weten al zo'n 20 jaar dat oudere mannen en vrouwen die ophouden met lopen als ze beginnen te praten een bijzonder groot risico hebben om te vallen.
Over een periode van 6 maanden kwamen maar een paar van hen die konden lopen en praten tegelijk ten val, maar 80% van degenen die ophielden met lopen als ze begonnen te praten, kwamen uiteindelijk ten val.
Andere risicogroepen die een vitaminesupplement zouden moeten nemen, zijn degenen die al eens zijn gevallen, of die onvast ter been zijn of allerlei geneesmiddelen voor het hart, de hersenen of de bloeddruk nemen, waardoor het risico op vallen groter is.
Er is ook een test, "sta op en loop" genaamd, die iedereen thuis kan doen.
Je neemt op hoe lang het duurt om op te staan uit een leunstoel, 3 meter te lopen, om te keren, terug te lopen en weer te gaan zitten.
Als je daar langer over doet dan 10 seconden, zit je wellicht in de gevarenzone.
Hoeveel vitamine D moet je dan nemen?
Het schijnt dat je ten minste 700 tot 1000 eenheden per dag moet innemen.
De Amerikaanse vereniging voor geriatrie beveelt aan in totaal 4000 per dag te nemen, maar dat is gebaseerd op de gedachte dat daarmee 90% van de mensen het vereiste minimum binnenkrijgt van 75 nanomol vitamine D per liter in het bloed.
Om dit gehalte te bereiken bij 51% van de mensen, is 1000 genoeg, maar ze raden 4000 aan zodat 92% van de bevolking dit gehalte bereikt.
Dan hoeven er geen routinetesten te worden uitgevoerd, omdat de meeste mensen het gewenste gehalte halen, en het zit ruim onder de voorgestelde maximale dosis van 10.000 per dag.
Periodieke megadoses raden ze niet aan.
Als het moeilijk is om te zorgen dat patiënten hun pillen blijven innemen geef mensen dan gewoon een megadosis, bijvoorbeeld 500.000 eenheden eenmaal per jaar, als ze toch al bij de dokter zijn voor de griepprik ofzo?
Daarmee is elk jaar in ieder geval gegarandeerd dat iedereen een jaarlijkse piek in vitamine D krijgt, die een paar maanden aanhoudt.
Het is onnatuurlijk, maar wel handig, voor de dokter althans.
Het probleem is dat dit in feite het risico op vallen vergroot, er zijn 30% meer valpartijen in die eerste drie maanden van de piek.
Er kwamen vergelijkbare resultaten uit andere tests met mega-doses.
Het zou wel eens te veel van het goede kunnen zijn.
Weet je, vitamine D kan fysieke prestaties verbeteren, chronische pijn verminderen en je stemming verbeteren, zodat je meer gaat bewegen en daardoor een hoger risico op vallen hebt.
Je geeft mensen een flinke dosis D, en krijgt een fikse verbetering in lichamelijk, geestelijk en sociaal functioneren, maar het kan een tijdje duren voordat je motorische controle ook is verbeterd nadat je spieren beter functioneren.
Vergelijk het met dat iemand opeens een sportauto krijgt terwijl 'ie tot nu toe gewend was een oud wrak te rijden.
Dan moet je het rustig aan doen.
Het is evenwel ook mogelijk dat zulke onnatuurlijk hoge doses de spieren zelfs beschadigen.
Het bewijs dat daarvoor aangehaald wordt ter ondersteuning, is een rapport van de vleesindustrie, wat aantoont dat vlees malser kan worden gemaakt door vleesstieren een paar miljoen eenheden vitamine D te voeren; gevreesd wordt dus dat zulke hoge doses onze eigen spieren ook wel eens te mals zouden kunnen maken.
Dus ja, een hoger gehalte vitamine D wordt in verband gebracht met een hogere daling van het risico op botbreuken, maar te veel vitamine D kan schadelijk zijn.
Het komt erop neer dat vitamine D-suppletie lijkt te helpen, maar het sterkste en meest consistente bewijs om ernstige valpartijen te voorkomen, is lichaamsbeweging.
Als je de twee vergelijkt, ja, dan zou je vitamine D kunnen innemen om het risico op vallen te verlagen, in vergelijking met placebo, maar krachttraining en evenwichtsoefeningen, met of zonder vitamine D, zouden zelfs nog beter kunnen werken.