De vorige coronaviruspandemie werd wellicht door vee veroorzaakt
Voordat ik me verdiep in covid-19, wil ik eerst even enkele van de nieuwe coronavirussen die van de veestapel komen behandelen.
Zoals we al zagen, covid-19 is één van de vele coronavirusziektes die in de 21ste eeuw van vleermuizen over-sprongen en tot dodelijke uitbraken leden.
We hadden SARS in 2002, MERS in 2012 en SADS in 2016.
Een nieuwe ziekte die tot 90% van jonge biggetjes doodde, vernietigde SADS, Swine Acute Diarrhea Syndrome, grootschalige varkensboerderijen in dezelfde regio in China waar SARS eerder uitbrak.
SADS werd getraceerd naar een coronavirus uit een vleermuizengrot in de nabijheid.
Je kan zeggen: als de vleermuizen uit de grot zijn sterven de varkens in de stal.
De combinatie van ontbossing en intensieve varkenvleesproductie met miljoenen varkens die op de vleermuishabitat indringen kan de overdracht van het virus van vleermuizen op varkens hebben gefaciliteerd.
En dan is er epidemische varkensdiarree, nog een vermoede vleermuis-naar-varken coronavirus
In 2010 verscheen een heel virulente stam in China dat grote uitbraken veroorzaakte toen het enkele jaren later de VS bereikte en zich van kust naar kust verspreidde, en miljoenen varkens doodde, ongeveer 10% van de totale VS kudde.
En dan is er nog het deltacoronavirus in varkens, het derde nieuwe coronavirus dat uit China kwam in de laatste tien jaar en zich snel verpreidde zo gauw het de kust van de VS bereikte in 2014.
Dit patroon van optreden en uitbraak van nieuwe coronavirussen in de veestapel lijkt zich te versnellen, geholpen door intensieve fokpraktijken wat resulteert in duizenden dieren die samen gehuist zijn in een besloten omgeving.
Dit patroon van nieuwe coronavirus-uitbraken lijkt zich ook in mensen te versnellen, maar op dit moment lijkt geen van deze nieuwe varkenscoronavirussen in staat om mensen te besmetten.
Niettemin, het voortdurend observeren van deze varkenscoronavirussen is nodig, niet alleen voor varkens- maar ook publiekegezondheid: coronavirussen staan bekend om hun snelle mutatie en de manier waarop ze recombineren, het proces waardoor virussen delen van hun genetische code verwisselen om zich beter aan te passen aan hun dragers en om nieuwe te vinden.
Het feit dat veel coronavirussen in de veestapel aanhoudende, epidemische infecties veroorzaken verhoogt de kans dat een coronavirusmutatie kan optreden met wat een uitgebreid gastheerbereik heet, wat de mensheid in zicht zou kunnen krijgen.
Om een pandemie te starten moet het virus zich eerst naar de longen verspreiden.
De meeste coronavirussen in vleermuizen en vee waren tot nu toe intestinale infecties.
De uitzondering is het infectieuze bronchitisvirus in kippen, het allereerste coronavirus, dat werd ontdekt in 1931 en wat de belangrijkste oorzaak zou worden van ademhalingsinfecties in 9 miljard kippen die elk jaar voor hun vlees worden gefokt in de VS, maar wat in alle landen voorkomt waar grote kippenfokkerijen zijn, met besmettingsgraden van vaak tegen de 100%.
Op dit moment is de enige zekere manier dat IBV ziektes in zoogdieren kan veroorzaken echter door door het direct in de hersenen te spuiten.
Maar met zoveel verschillende coronavirussen in omloop in zoveel verschillende diersoorten denkt men dat het niet óf, maar wanneer het volgende recombinante corornavirus zal opduiken en in de menselijke populatie zal uitbarsten.
De pieken van het onlangs ontdekte deltacoronavirus in varkens, wat zo'n ernstige bedreiging is voor de varkensfok, kunnen zich nu al klampen aan de receptoren in niet alleen de darmen van varkens, maar ook in de luchtwegen van de mens.
Deze uitgebreide receptorverbindingen van een opkomend globaal coronavirus kunnen de overdracht tussen verschillende diersoorten mogelijk maken.
We weten al dat deltacoronavirussen in varkens zowel menselijke als kippencellen in petrischalen kan besmetten, en we weten dat het kippen zélf kan besmetten, net zoals er een coronavirus in kalveren is dat kalkoenen kan besmetten.
Deze coronavirussen springen van her naar der. En zodra ze dit doen, wat nog verontrustender is, en net als coronavirus in varkens, zo gauw het naar kippen overspringt, kan het zich dan snel van kip naar kip verspreiden.
Dit nieuwe artikel, wat in februari 2020 uitkwam in het Emerging Infectious Diseases tijdschrift van het Amerikaanse CDC concludeert dat gegeven de ontvankelijkheid van mensencellen voor besmetting, het deltacoronavirus in varkens onderzoch moet worden voor zijn pandemische ziektegevaar voor mensen.
Het SADS-coronavirus kan ook menselijke cellen besmetten in een petrischaal zowel als muizen in een laboratorium.
Een groep onderzoekers concludeert in een december 2022 uitgave van het tijdschrift VIrology dat gegeven het vermogen van het SADS-coronavirus om efficient te groeien in menselijk cellijnen, we het gevaar niet moeten onderschatten dat dit van vleermuizen komende coronavirus van varkens naar mensen kan overspringen.
Al met al, varkens, en niet alleen schubdieren, kunnen fungeren als mengvaten voor het kiemen van nieuwe coronavirussen met pandemiepotentieel. Coronavirussen duiken op en circuleren meer en meer in veestapels in de hele wereld.
Hoe meer nieuwe coronavirussen zich mengen in meer en meer dieren, des te groter is de kans dat stammen met pandemiepotentieel opduiken.
Terwijl globale schubdierpopulaties drastisch verminderen, produceren en slachten we meer dan een miljard varkens per jaar, waarvan ongeveer de helft in China alleen, wat het spook oproept dat de volgende pandemie kan opduiken in gedomesticeerde in plaats van wilden dieren, iets wat al daadwerkelijk gebeurd kan zijn.
De vorige coronavirusepidemie kan veroorzaakt zijn door veestapels...
Hé, welke vorige coronaviruspandemie?
Let even goed op.
Coronavirussen zijn de op één na meest voorkomende oorzaak van verkoudheid.
Tot dusver hebben we vier verkoudheid-coronavirussen in mensen ontdekt, en er zijn al met al zeven coronavirussen die ziekten kunnen veroorzaken in mensen, de zes die we hier noemden plus covid-19.
We denken dat we SARS van civetkatten, MERS van kamelen, en het covid-19-virus misschien van schubdieren kregen.
Waar kwamen de vier verkoudheidcoronavirussen vandaan?
De oorsprong van twee van de vier milde coronavirussen blijft een mysterie, maar één, mensellijk coronavirus-229E genaamd, is getraceerd naar kamelen, en de andere, OC43, naar rundvee of varkens.
Welnu, als de sprong van de verkoudheid van kamelen naar mensen de dodelijke MERS-stam die één op de drie mensen zou doden voorafschuwde, zou de coronavirussprong van vee naar mensen dan een voorbode zijn van een dodelijk uitbraak in mensen?
Het kan al gebeurd zijn.
Zogenaamde moleculaire-klokanalyses, die de opkomst van het menselijke coronavirus-OC42 dateren, suggereren dat het rundercoronavirus dat nu zogenaamd "shipping fever" in rundvee veroorzaakt, naar mensen oversprong rond het jaar 1890.
Van koeien naar mensen in 1890...
Dat is een interessant tijdbestek.
Er was een pandemie in 1890.
Hoewel men veronderstelt dat de pandemie van 1890 influenza was, de timing van de opkomst van het menselijke coronavirus-OC43 heeft sommigen tot het vermoeden geleid dat het eigenlijk een SARS- of covid-19-achtige overdracht van coronavirus tussen diersoorten kan zijn geweest.
Maar kan het louter toeval zijn geweest?
Het is niet alleen het tijdbestek.
Het lijkt dat er een hoop neurologische symptomen waren tijdens die pandemie en dat is vrij ongebruikelijk voor influenza en meer aangevend voor een coronavirus.
Maar voor mij is het meest overtuigende dat er een heel besmettelijke respiratoire ziekte heerste in het vee, en in de jaren die aan de pandemie vooraf gingen, 1870 to 1890, werden er massale ruimingsacties uitgevoerd om de ziekte uit te woekeren en die veestapels over de hele wereld vernietigden – en ruim de kans boden voor, hoe noemen we dat, een grote blootstelling aan ademhalingssecreties.
Al komen we misschien nooit te weten wat de pandemie van 1890 heeft veroorzaakt, we kunnen wel stappen nemen om de volgende te voorkomen.
En dat is een onderwerp waarop ik diep in ga in mijn nieuwe book.
Jazeker, ik weet hoe je jezelf, je familie en je gemeenschap het beste tegen covid-19 kunt beschermen, maar ook hoe je een pandemie kan voorkomen.
De beste manier om een pandemie te overleven is om er nooit een te hebben.